روش‌های کاربردی آکوستیک در ساختمان های مسکونی امروزه در ساخت و احداث یک ساختمان جزو موارد مهم به شمار می رود. یکی از مسائل معماری که در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته و به طور جدی دنبال می شود محدود کردن انتقال صدای مزاحم در اسکلت ساختمان است. این تحقیق به ارائه روش‌های کاربردی و مقرون به صرفه جهت آکوستیک فضاهای مسکونی از طراحی تا ساخت می‌پردازد و قسمتهایی از مشکلات آکوستیکی را مد نظر قرار داده که جنبه بنیادی دارند و عمدتاً به سفت کاری ساختمان مربوط می‌شوند. زیرا اصلاح این قبیل مسائل در مراحل بعد از احداث ساختمان بسیار پر هزینه خواهد بود.
روش‌های کاربردی آکوستیک در ساختمان های مسکونی
راه‌های انتقال صدا در ساختمان
تراگسیل (انتقال) صدا به داخل ساختمان ممکن است از طریق هوا باشد که به آن صدای هوابرد می‌گویند مانند کانال‌های تهویه، پنجره و در باز ساختمان یا از طریق به ارتعاش در آوردن جدارهای ساختمان که به آن صدای کوبه‌ای یا پیکری می‌گویند. مانند چکش زدن روی جدار و راه رفتن روی کف. این دو انتقال فقط در منشأ تولید با هم تفاوت دارند.
انرژی اولیه صدای پیکری معمولاً بیشتر از صدای هوابرد است و هنگام انتشار در ساختمان به آهستگی کاهش می‌یابد، در نتیجه بیشتر از آن آزار دهنده است. زیرا هیچ ضخامتی از هوا بین منبع و سازه وجود ندارد. انرژی با شدت زیاد در داخل سازه به وجود آمده و از میان آن با سرعت زیاد و کمترین کاهش حرکت می‌کند.
نوفه کوبه‌ای یا پیکری
مقاومت کف‌ها در برابر صوت‌های کوبه‌ای
کف‌های فوقانی که واحدهای مسکونی را از یکدیگر جدا می‌سازند، باید سد موثری در برابر صوت‌های ضربه‌ای و هوایی ایجاد کنند. جرم نسبتاً کم کف‌های چوبی سبب می‌شود که این کف‌ها صوت‌های هوایی را بسیار آسانتر از کف‌های بتنی سنگین انتقال دهند، به همین جهت کف‌های میان واحدهای مسکونی معمولاً از بتن ساخته می‌شوند.مقاومت یک کف چوبی در برابر انتقال صوت را می‌توان با پر کردن فضای میان تیرچه‌های چوبی با مواد عایق بندی سبک یا متراکم بهبود بخشید. ولی هزینه اضافی آن در برابر کاهش کم انتقال صوت به ارزشش نمی‌ارزد. درحالی که با یک اضافه هزینه متوسط یک کف بتنی این کار را به طرز موثرتری انجام می‌دهد.
مقاومت کف‌ها در برابر صوت‌های کوبه‌ای
الف) زیرسازی کوبه
این راه حل، اغلب نوفه های ناشی از کوبه به استثنای ضربه‌های خیلی شدید را از بین می‌برد. مواد میرا کننده مانند کف پوش‌هایی از جنس وینیل،لاستیک، چوب پنبه و یا مفروش کردن با موکت و فرش- که کمترین هزینه را در بر دارد- از جمله عایق‌های کوبه‌ای بسیار موثر به شمار می‌روند.
کف شناور
ب) کف شناور یا کف معلق
چون صدابندی تنها راه‌حل جذب نوفه پیکری است، از این رو جداسازی کفی که ضربه روی آن وارد می‌شود از کف ساختمان توسط مواد میرا کننده بینهایت مؤثر است. ماده مورد استفاده، لاستیک، پشم شیشه و یا بعضی از انواع فنرهای فلزی می‌تواند باشد. میزان اثر بخشی این روش به جرم کف معلق، بازده ماده میراکننده و درجه صدابندی کف بستگی دارد.
Floating Floor
Floating Floor
هنگامی که دیواره‌های جداگر بر روی کف‌های شناور قرار می‌گیرند برای جلوگیری از نشت صدا از طریق موادی که در کف مصرف شده است احتیاطات ضروری صورت گیرد.
نوفه هوابرد
ارند که در این میان کاشی‌های پلاستیکی گرما نرم دارای PVC و نیز ورق‌های انعطاف پذیر و آستردار PVC مخلوطی است از مواد پلیم
نوفه هوابرد کمتر از صدای کوبه‌ای آزار دهنده است، زیرا توان اولیه آن ضعیف بوده و به سرعت در دیوارها کاهش می‌یابد. اما صدای هوابرد به سادگی تغییر جهت داده و این تغییر به خصوص در تواترهای پایین بیشتر مشهود است. بنابراین صدا می‌تواند فاصله‌ای طولانی را در راهروها و کانال‌های هواکش طی کرده و به ازای دو برابر شدن فاصله،هر بار تراز فشار صدا dB6 کاهش یابد.جرم سازه در جهت انتشار تابش صوتی مانند کاهش دهنده عمل می‌کند. یعنی صوتی که در داخل سازه سنگین منتشر می‌شود، صدای کمی از آن به خارج نفوذ خواهد کرد.
الف) عایق بندی درها
موارد زیر از نتایج درهای ساده و صدای بندی شده است:
عایق بندی درها
عایق بندی درها
درهای کرکره‌ای و درهایی که زیر آن فضایی برای حرکت هوا وجود دارد، مانع صدا محسوب نمی‌شوند.مهمترین قدم در نصب درها، به منظور جلوگیری از نشت صدا، بستن تمام درزها و نقاط باز آن است.این کار توسط نوارهای هوابند آستانه در به خوبی امکان پذیر است.درهایی که از دو جدار ساخته شده‌اند و توسط یک ماده جاذب صدا از هم جدا می‌شوند (مثلاً، ورقه‌های فولادی با رشته‌های فیبری داخل آن) موثرتر از یک لنگه در با وزنی برابر با دوجدار هستند.
ب) عایق بندی پنجره‌ها
موارد زیر از نکات مهم جهت عایق‌بندی پنجره‌هاست:
عایق بندی پنجره
پنجره‌های چرخان به پنجره‌های کشویی برتری دارند چون صدا را به فضاهای مجاور بازتاب می‌دهند.شیشه‌های دو جداره امروزی نیز توسط یک حفره هوا یا گاز مجزا می‌شوند و بسته به نوع و ضخامت شیشه و نحوه ساخت می‌توانند تا dB 44 عایق صدا باشند که برای مجتمع‌های مسکونی مناسب هستند. هر چه قدر جدار شیشه سنگین‌تر، خاصیت کششی آن بالاتر و اختلاف ضخامت جامهای داخلی و خارجی بیشتر باشد خاصیت ضد صدایی شیشه بالاتر خواهد بود.
ج) کاهش نوفه هوا برد در سیستم کانال
تلاطم هوا هنگام عبور از کانال نیز تولید نوفه می‌کند. صدا به سادگی حرکت جریان هوا در شبکه کانال منتقل می‌شود. بنابراین، سیستم‌های اولیه و بازگشتی باید به منظور کنترل نوفه هواکش آستر شوند. حداکثر کاهش نوفه در محل خمش زانویی کانالهاست. برای حداکثر کاهش در مسافتهای کوتاه، یک زانویی با خمش ۹۰ درجه در سیستم طراحی می‌شود، زیرا آستر کردن در مسیرهای کوتاهتر از ۵۰ الی ۶۰ فوت، زیاد مؤثر نیست.
عایق بندی کانال کولر
استفاده از خمش ،دیوارهای دوتایی و آسترهای آکوستیک در قسمت‌های مورد نیاز سیستم کانال‌ها
کف شناور
نویسنده : مهندس زهرا کاشانی ,کارشناس ارشد معماری
منابع و مآخذ
- بری، رابین لوییس، «ساختمان سازی» ترجمه اردشیر اطیابی، نشر جویبار، جلد۱،۲ و۳، سال ۱۳۷۵٫
- بنجامین، استین، «مبانی آکوستیک در ساختمان»، ترجمه دکتر پروین نصیری، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، سال ۱۳۷۲
- شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان، ماهنامه «شمس»، شماره ۲۳ و ۲۴، مرداد و شهریور ۱۳۸۵
- گرامی،محسن، «بررسی انواع مدل سازی سیستم نوین D3 پانل در ساختمان»، مرکز ملی مقاوم سازی ایران، فصلنامه «عمران و مقاوم سازی»، شماره۲، تابستان ۸۶، صفحه ۵۸
- نویفرت،ارنست، «اطلاعات معماری ۲۰۰۰»، ترجمه مهندس کورش محمودی و پریما برادران مهاجری، نشر شهر آب، سال ۱۳۸۱
- وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت نظام مهندسی و اجرای ساختمان، مقررات ملی ساختمان، مبحث هجدهم «عایق بندی و تنظیم صدا»، دفتر تدوین و ترویج مقررات ملی ساختمان، سال ۱۳۸۰٫
- هدایتی، جعفر؛ شاهوردیان، مریم، «بررسی صدابندی سقف‌های متداول در ایران»، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، سال ۱۳۷۹٫
